Władysław Reymont urodził się 7 maja 1867 roku w Kobielach Wielkich. Był jednym z siedmiorga dzieci wiejskiego organisty. Dzieciństwo spędził w Tuszynie, gdzie rodzina przeniosła się, kiedy miał rok. Ojciec zatroskany o przyszłość syna wysłał go do Warszawy, do zakładu krawieckiego, by tam nauczył się zawodu. W 1883 roku ukończył Warszawską Szkołę Niedzielno-Rzemieślniczą uzyskując miano czeladnika w zawodzie krawca. W latach 1884-1889 Władysław Reymont pracował jako aktor w wędrownych teatrach. Następnie podjął pracę niższego funkcjonariusza na Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Pracował na stacjach w Rogowie, Krosnowej i w Lipcach. W 1894 roku osiedlił się w Warszawie. Zaczął zajmować się dziennikarstwem oraz pisaniem.
W ostatniej dekadzie XIX wieku odwiedził Londyn, Berlin, Włochy i Paryż. W Paryżu zawarł znajomości literackie, między innymi ze Stanisławem Przybyszewskim, Stefanem Żeromskim i Zenonem Przesmyckim. W tym czasie napisał „Pielgrzymkę do Jasnej Góry”, „Komediantkę” i „Fermenty”. Zaczął też zbierać materiały do „Ziemi obiecanej”, którą wydał w 1899 roku.
Rok później Reymont uległ wypadkowi kolejowemu. Miał między innymi złamane dwanaście żeber. Dostał bardzo wysokie odszkodowanie, dzięki któremu mógł wreszcie zdobyć niezależność finansową. W 1902 roku poślubił Aurelię Szabłowską. Wkrótce powstało arcydzieło Władysława Reymonta, czterotomowa epicka powieść „Chłopi”. W latach 1913-1918 Władysław Reymont pracował nad wielką trylogią historyczną, jedynym utworem opartym na źródłach. Trylogia miała tytuł „Rok 1794” („Ostatni sejm Rzeczpospolitej”, „Nil desperandum”, „Insurekcja”). Jest rodzajem wielkiego zbeletryzowanego reportażu historycznego okresu powstania kościuszkowskiego i analizą przyczyn klęski insurekcji. Po I wojnie światowej wyjeżdżał do Stanów Zjednoczonych, do środowiska polonijnego z prośbą o wsparcie finansowe na rzecz odbudowy zrujnowanego kraju. W 1920 roku kupił majątek Kołaczkowo. Zarządzanie gospodarstwem nie szło mu najlepiej, tym bardziej, że zły stan zdrowia zmuszał go do przebywania głównie na Riwierze. Za „Chłopów” Władysław Reymont otrzymał nagrodę Polskiej Akademii Umiejętności (1917) oraz 13 listopada 1924 roku literacką Nagrodę Nobla. Zwyciężył w godnym towarzystwie: konkurentami byli Tomasz Mann, Maksym Gorki i Thomas Hardy. W 1924 roku wydał swoją ostatnią powieść, „Bunt”.
Pisał dzieła osadzone w nurcie realizmu z elementami naturalizmu. Tworzył w epoce młodopolskiej. Władysław Reymont angażował się w działalność społeczną. Był prezesem Związku Pisarzy i Dziennikarzy, potem prezesem Warszawskiej Kasy Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy. Uczestniczył także w zakładaniu pierwszej spółdzielni kinematograficznej.
Zmarł 5 grudnia 1925 r. w Warszawie. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim. Jego serce spoczęło w Kościele Św. Krzyża w Warszawie.
Utwory Władysława Reymonta tłumaczone były na kilkanaście języków. W jego dawnym majątku w Kołaczkowie znajduje się obecnie Muzeum Reymontowskie.
Opracowano na podstawie stron internetowych.
Tajna Armia Polska została utworzona 9 listopada 1939 roku. Powstała w wyniku scalenia dwóch grup konspiracyjnych: Jana Dangla i Jana Włodarkiewicza. Organizacja kierowana przez Jana Dangla działała w Warszawie. Liczyła około 300 członków, którzy byli związani głównie ze środowiskiem studentów Szkoły Głównej Handlowej. Organizacja, której założycielem był Jan Włodarkiewicz, przy współpracy między innymi z Witoldem Pileckim, grupowała głównie wojskowych, w tym wielu oficerów zawodowych oraz działaczy społecznych związanych z chrześcijaństwem.
W połowie listopada założyciele nowej organizacji, dla której przyjęto nazwę Tajna Armia Polska, złożyli przysięgę na ręce ks. Jana Ziei. Komendantem Tajnej Armii Polskiej został mjr Jan Włodarkiewicz (ps. „Darwicz”), inspektorem organizacyjnym ppor. Witold Pilecki (ps. „Witold”), zaś zastępcą inspektora organizacyjnego Jan Dangel (ps. „Smoleński”).
Organizacja miała charakter przede wszystkim wojskowy. O jej obliczu ideowym decydowało odwoływanie się do chrześcijaństwa i idei narodowej. Pod względem politycznym deklarowała lojalność wobec rządu na uchodźstwie.
Od początku istnienia Tajnej Armii Polskiej w centrum zainteresowania znajdował się wywiad. Sieć wywiadowcza zajmowała się przede wszystkim obserwacją szlaków komunikacyjnych, gromadzeniem wiadomości o działaniach represyjnych okupanta, zbieraniem informacji o produkcji przemysłowej na rzecz wojska oraz o nastrojach społeczeństwa polskiego. Tworzono też kartoteki osób współpracujących z Niemcami. Przy jego realizacji niezwykle pomocna okazała się siatka wywiadowcza zorganizowana wśród granatowych policjantów. Do zadań komórki kontrwywiadu należała obserwacja kadry kierowniczej, nadzorowanie bezpieczeństwa miejsc spotkań, punktów kontaktowych oraz obserwowanie działalności innych organizacji konspiracyjnych. Duże osiągnięcia miała komórka legalizacji. Dzięki współpracy z różnymi instytucjami produkowała fałszywe dowody tożsamości, dokumenty zatrudnienia i inne, niezbędne w pracy konspiracyjnej. Komórka ta dostarczała również dokumenty przeznaczone dla osób, które zdecydowały się na dotarcie do wojska polskiego we Francji. Tajna Armia Polska zorganizowała przerzut na Węgry około kilkudziesięciu osób.
Tajna Armia Polska tworzyła oddziały dywersyjne. Pierwszy taki oddział zorganizowano w Okręgu Lublin. Jesienią 1940 roku osiągnął gotowość do prowadzenia działań sabotażowo-dywersyjnych.
W sierpniu 1940 roku, po aresztowaniu ppłk. Władysława Surmackiego i dr. Władysława Deringa, podjęto decyzję, aby ktoś z organizacji przedostał się do obozu w Oświęcimiu i zbadał możliwość zorganizowania ucieczki aresztowanych. Do misji tej zgłosił się na ochotnika Witold Pilecki, który 19 września 1940 roku pozwolił się aresztować w mieszkaniu przeszukiwanym przy okazji ulicznej łapanki. W obozie nawiązał kontakt z więzionymi tam członkami Tajnej Armii Polskiej. Założyli oni organizację konspiracyjną, Związek Organizacji Wojskowej, który utrzymywał kontakt z Warszawą.
Wiosną 1940 roku organizacja przystąpiła do negocjacji na rzecz utworzenia wspólnej organizacji jednoczącej działania współpracujących dotąd grup konspiracyjnych o zbliżonym obliczu ideowym. Powstała ona 28 września 1940 roku pod nazwą Konfederacja Narodu. Jednym z inicjatorów jej utworzenia był kierujący Tajną Armią Polską Jan Włodarkiewicz.
We wrześniu 1941 roku Konfederacja Zbrojna scaliła się ze Związkiem Walki Zbrojnej. Wielu byłych członków Tajnej Armii Polskiej przeszło do pracy w „Wachlarzu”, którego Jan Włodarkiewicz został komendantem.
Opracowano na podstawie stron internetowych.
5 listopada 1370 roku zmarł w Krakowie Kazimierz III Wielki, ostatni polski monarcha z dynastii Piastów. Jest uważany za jednego z najwybitniejszych władców Polski. W latach 1333-1370 był królem Polski.
Kazimierz urodził się 30 kwietnia 1310 roku w Kowalu. Był synem Władysława Łokietka. Od młodości przygotowywany był na następcę tronu przez swojego ojca. W latach 1329-1330 przebywał z misją dyplomatyczną na Węgrzech. Za życia ojca zarządzał Wielkopolską, Kujawami i ziemią sieradzką. W bitwie pod Płowcami (1331) nie brał udziału. Prawdopodobnie opuścił pole bitwy na osobiste polecenie ojca, który obawiał się o bezpieczeństwo jedynego sukcesora tronu. Rok później wziął udział w walkach z książętami głogowskimi o odzyskanie południowej Wielkopolski.
Po śmierci Władysława Łokietka został 25 kwietnia 1333 roku koronowany w Krakowie przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Janisława na króla Polski. W 1335 roku w zamian za zrzeczenie się przez króla czeskiego Jana Luksemburskiego pretensji do tronu polskiego zrezygnował z praw do księstw śląskich. Unormował stosunki z Krzyżakami. W 1343 roku zawarł z nimi pokój w Kaliszu. Odzyskał Kujawy i ziemię dobrzyńską zrzekając się tymczasowo praw do Pomorza Gdańskiego. W 1355 roku zhołdował Mazowsze. Rozpoczął ekspansje na wschód. Z pomocą węgierską w latach 1340–1349 przyłączył do Polski większą część Rusi Halicko-Włodzimierskiej.
Za czasów panowania Kazimierza Wielkiego nastąpił szybki rozwój gospodarczy, polityczny i kulturowy kraju. Przeprowadzono reformy skarbowe (reorganizacja podatków, systemu celnego, reforma monetarna) i sądowe, a w zakresie prawodawstwa doprowadził do kodyfikacji prawa (statuty wiślicko-piotrowskie). Popierał rozwój miast. Wspierał handel i rzemiosło. Lokował kilkadziesiąt miast, nadał im wiele przywilejów, popierał osadnictwo wiejskie. Rozbudował system obronny kraju wznosząc 50 zamków warownych i otaczając 27 miast murami obronnymi. Między innymi te poczynania Kazimierza Wielkiego przyczyniły się do powstania znanego powiedzenia, że "zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną". Ponadto zreformował siły zbrojne. W 1364 roku założył w Krakowie pierwszy polski uniwersytet.
Był czterokrotnie żonaty. Nie pozostawił po sobie legalnego następcy. Po śmierci Kazimierza – na mocy wcześniejszych układów – tron polski przypadł jego siostrzeńcowi, Ludwikowi Węgierskiemu.
Na osobie Kazimierza, który jako jedyny polski władca otrzymał przydomek Wielki, kończy się dynastia Piastów, panująca w Polsce ponad czterysta lat.
Opracowano na podstawie stron internetowych.
24 marca 1794 roku Tadeusz Kościuszko złożył w Krakowie przysięgę stając na czele powstania przeciwko Rosji. Zostało ono wywołane II rozbiorem Polski, realną groźbą dalszego podziału kraju przez zaborców, rządami targowiczan, okupacją terytorium Polski przez wojska rosyjskie oraz podjętą decyzją o redukcji liczebności wojsk polskich. Kościuszko 4 kwietnia pod Racławicami pokonał Rosjan. Mimo zwycięstwa nie zdołał przebić się do Warszawy, z której pod dowództwem między innymi Jana Kilińskiego wojsko i ludność wyparła Rosjan.
Powstanie rozszerzało się. W maju 1794 roku naczelnik powstania wydał Uniwersał połaniecki zachęcając chłopów do walki. Przeciwko powstańcom wystąpiły Prusy. Pod Szczekocinami 6 czerwca Polacy doznali porażki od połączonych wojsk rosyjsko-pruskich. Wkrótce generał Józef Zajączek poniósł klęskę pod Chełmem. W lipcu 1794 roku rozpoczęło się oblężenie Warszawy przez wojska rosyjsko-pruskie. Wybuch powstania w Wielkopolsce i mężna postawa broniących Warszawy skłoniła oblegających początkiem września do odstąpienia spod miasta. Z pomocą powstańcom wielkopolskim ruszył oddział Jana Henryka Dąbrowskiego, zdobyto w październiku Bydgoszcz. Działania te związały znaczne siły pruskie.
10 października 1794 roku Tadeusz Kościuszko, aby nie dopuścić do połączenia się korpusów rosyjskich, wydał bitwę jednemu z nich - dowodzonemu przez Iwana Fersena - pod Maciejowicami ponosząc klęskę. W bitwie dowódca polski został ranny i dostał się do niewoli rosyjskiej. Naczelnikiem powstania został generał Tomasz Wawrzecki. Dnia 2 listopada wojska rosyjskie dotarły na przedpola Warszawy. Dwa dni później, 4 listopada 1794 roku, Rosjanie przystąpili do szturmu Pragi, której bronił generał Józef Zajączek. Niestety obrona Pragi dość szybko została przerwana, a wojska rosyjskie z każdą godziną zyskiwały przewagę. Zginął wówczas między innymi generał Jakub Jasiński. Wieczorem cała Praga znalazła się w rękach Rosjan, którzy dokonali masakry ludności cywilnej. W rzezi warszawskiej Pragi mogło zginąć nawet od 13 do 20 tysięcy ludzi.
Obrona Pragi była ostatnim zbrojnym starciem insurekcji kościuszkowskiej. Przeszła do historii jako ostatnia bitwa Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Opracowano na podstawie stron internetowych
Najstarszy zachowany w Rzeszowie cmentarz znajduje się przy ul. Targowej. Został założony w 1792 roku na granicy ówczesnego miasta. Od tego momentu zaprzestano pochówków przy kościele farnym. Obecnie zajmuje powierzchnię 3,65 ha. Spoczywa na nim około 40 tysięcy osób. Miejscem pochówku rzeszowian był do 1910 roku. Wówczas otwarto za miastem cmentarz na Pobitnem. Podczas okupacji hitlerowskiej przy ul. Targowej chowano zmarłych. Po II wojnie światowej sporadycznie odbywały się tu pochówki. W 1957 roku wydano kolejną, ostateczną decyzję zamknięcia cmentarza. W 1968 roku uznano nekropolię jako obiekt zabytkowy. Cmentarz doznał wiele uszkodzeń z rąk okupanta niemieckiego. Między innymi Niemcy zabrali z cmentarza znaczną część metalowych elementów nagrobków na potrzeby wojenne. Po wojnie był dewastowany przez wandali. Był nawet projekt, aby teren cmentarza zamienić na park. Wycięto wówczas wiele wiekowych drzew.
Obecnie na cmentarzu każdego roku prowadzone są prace konserwatorskie. Ich zakres jest uzależniony od środków finansowych. Cmentarzem opiekuje się „Stowarzyszenie Opieki nad Starym Cmentarzem w Rzeszowie im. Włodzimierza Kozło”, które między innymi 1 listopada organizuje na cmentarzach Rzeszowa zbiórkę pieniężną na renowację nekropolii przy ul. Targowej.
Na cmentarzu spoczywają między innymi: ks. Feliks Dymnicki (nauczyciel, fundator bursy gimnazjalnej), Teofil Dzierżyński (profesor Seminarium Nauczycielskiego, radny), Józef Łukasiewicz (ojciec Ignacego Łukasiewicza), Wojciech Kalinowski (aptekarz, burmistrz miasta), Ludwik Korytkowski (prezes rzeszowskiego Sądu Obwodowego), Julian Nieć (archiwista, historyk), Jan Towarnicki (lekarz, radny Rzeszowa, filantrop), Wiktor Zbyszewski (burmistrz, komisarz wojenny powstania styczniowego). Na cmentarzu znajduje się pomnik wzniesiony w 1886 roku na cześć powstańców styczniowych.
Obecnie na Starym Cmentarzu w Rzeszowie jest 622 nagrobki i grobowce. Murowane grobowce, obeliski, nagrobne pomniki w formie sarkofagu, kolumn, kapliczek czy żelaznych krzyży na kamiennych cokołach urzekają różnorodnością form i kształtem co można dostrzec na dołączonych zdjęciach.
Opracowano na podstawie stron internetowych
Ignacy Daszyński - działacz socjalistyczny i niepodległościowy, współzałożyciel Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej, premier Tymczasowego Rządu Ludowego Rzeczypospolitej Polskiej (1918), wieloletni poseł, marszałek sejmu - obok Józefa Piłsudskiego należy do najwybitniejszych polityków lewicy niepodległościowej II Rzeczypospolitej.
Ignacy Daszyński urodził się 26 października 1866 roku w Zbarażu. Był synem urzędnika w służbie austriackiej. Po śmierci ojca (1875) i przeniesieniu się rodziny do Stanisławowa, Daszyński podjął naukę w gimnazjum. W jej trakcie zaangażował się w ruch patriotyczny. Za działalność niepodległościową w 1882 roku Ignacy Daszyński został usunięty ze szkoły, a jego rodzina musiała przeprowadzić się do Lwowa. Studiował na tamtejszej politechnice. Zarabiał na życie jako pisarz w kancelarii adwokackiej. Nadal prowadził działalność niepodległościową. Represjonowany przez władze austriackie musiał zrezygnować ze studiów. Przeniósł się do Królestwa Polskiego, gdzie pracował jako prywatny nauczyciel. Kontynuował działalność niepodległościową, za którą został skazany na pół roku więzienia. Po wyjściu na wolność wrócił do zaboru austriackiego i usiłował ukończyć studia. Niestety, kolejne aresztowania przekreśliły te plany. Wyjechał za granicę. Przez pewien czas studiował w Zurychu. Na ziemie polskie wrócił w 1890 roku, zamieszkał w Krakowie, potem przeniósł się do Lwowa. Był związany z ruchem socjalistycznym. Należał do współzałożycieli i przywódców Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego. Wiele pisał na łamach partyjnej gazety „Naprzód”. Był inicjatorem utworzenia związków zawodowych w Galicji. W latach 1897-1918 zasiadał w parlamencie austriackim. Należał do gorących zwolenników galicyjskiego ruchu niepodległościowego kierowanego przez Józefa Piłsudskiego. Był członkiem Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (1913-1914) i Naczelnego Komitetu Narodowego (1914-1917). W listopadzie 1918 roku został premierem, ministrem spraw zagranicznych i ministrem sprawiedliwości Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej w Lublinie. W sierpniu 1920 roku, gdy bolszewicy zbliżali się do Warszawy, powierzono mu obowiązki wicepremiera w Rządzie Obrony Narodowej Wincentego Witosa. Pełnił je do stycznia 1921 roku. Należał do czołowych działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej. Pełnił w niej wiele ważnych funkcji. W PPS był przewodniczącym Rady Naczelnej (1921-1928, 1931-1934), członkiem Centralnego Komitetu Wykonawczego (1919-1924, 1926-1928), zaś latach 1922-1923 jej przewodniczącym. Od 1919 roku był posłem na sejm II Rzeczypospolitej. W latach 1928-1930 pełnił funkcję marszałka sejmu. Był założycielem i przewodniczącym Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, które zajmowało się między innymi samokształceniem, organizacją akcji odczytowych, działalnością wydawniczą wśród robotników. Poparł przewrót majowy 1926 roku. Później wielokrotnie usiłował w sejmie przeciwstawiać się łamaniu przez sanację praworządności. W 1930 roku wycofał się z polityki. Zmarł 31 października 1936 roku w Bystrej Śląskiej po długiej walce z chorobą.
Ignacy Daszyński położył ogromne zasługi dla środowiska robotniczego i państwa polskiego.
Więcej informacji o życiu i działalności I. Daszyńskiego możemy znaleźć w książce: W. Najdus, Ignacy Daszyński 1866-1936, Warszawa1988.
Opracowano na podstawie stron internetowych
21 października 1963 roku w Majdanie Kozic Górnych zginał Józef Franczak ps. „Lalek”, wachmistrz Wojska Polskiego, żołnierz Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Jest powszechnie uznawany za ostatniego członka i partyzanta polskiego podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego.
Józef Franczak urodził się w marcu 1918 roku w Kozicach Górnych. Pochodził z ubogiej rodziny chłopskiej. Był synem Stanisława i Antoniny z domu Nowak. W okresie międzywojennym ukończył Szkołę Podoficerską w Centrum Wyszkolenia Żandarmerii w Grudziądzu. Po agresji ZSRR na Polskę dostał się do niewoli sowieckiej. Zdołał uciec i w 1940 roku wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. Między innymi prowadził szkolenia partyzantów w Żukowie. Następnie działał w Armii Krajowej. Był dowódcą drużyny, potem plutonu, w III Rejonie Obwodu Lublin AK w ramach Okręgu Lublin AK. W sierpniu 1944 roku został przymusowo wcielony do II Armii Wojska Polskiego. W styczniu 1945 roku był świadkiem wydawania i wykonywania wyroków śmierci na żołnierzach AK. Pod wpływem tego przeżycia zdecydował się na dezercję z wojska. Ukrywał się i podjął działalność konspiracyjną. „Lalek” brał udział w wielu zamachach na funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Kilka razy był ranny, raz aresztowany. Działał w strukturach organizacji Wolność i Niezawisłość. W 1947 roku J. Franczak dołączył do oddziału dowodzonego przez kapitana Zdzisława Brońskiego. „Lalek” dokonywał później zamachów na współpracowników organów bezpieczeństwa, w tym cywilnych donosicieli. Nie ujawnił się w czasie amnestii w 1956 roku. Józef Franczak został zadenuncjowany przez najbliższych. Otoczony zginął podczas próby ucieczki 21 października 1963 roku o godz. 15:40. W nocy, o godz. 21:00, ciało „Lalka” przewieziono do Akademii Medycznej w Lublinie. Pochówku bezimiennego, służby dokonały potajemnie, na cmentarzu przy ul. Unickiej. Cztery dni później, w nocy rodzina wykopała jego nagie, pozbawione głowy ciało i dokonała godnego złożenia zwłok do grobu. Instytut Pamięci Narodowej od 2007 roku prowadził śledztwo, które doprowadziło do odnalezienia głowy na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie. Trzeci pogrzeb partyzanta, bardzo uroczysty, odbył się w asyście Dowództwa Garnizonu Warszawa 26 marca 2015 roku w Piaskach. Józef Franczak w swojej działalności konspiracyjnej używał pseudonimów: „Lalek”, „Laluś”, „Laleczka” i „Guściowa” oraz posługiwał się nazwiskiem Józef Babiński.
17 marca 2008 roku prezydent RP Lech Kaczyński nadał pośmiertnie Józefowi Franczakowi Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Więcej informacji o życiu i działalności J. Franczaka możemy znaleźć w książce: V. Gut, Józef Franczak ps. „Lalek”. Ostatni partyzant poakowskiego podziemia, Toruń 2004.
Opracowano na podstawie stron internetowych.
Ważne rocznice październikowe, o których warto pamiętać:
1 października 331 roku p.n.e. pomiędzy wojskami macedońsko-greckimi pod dowództwem Aleksandra Wielkiego a armią perską dowodzoną przez achemenidzkiego króla, Dariusza III doszło do bitwy pod Gaudamelą. Jest ona często określana jako jedna z najważniejszych bitew w dziejach świata starożytnego. Jej rezultat doprowadził do upadku liczącego pod dwieście lat imperium perskiego i otworzył drzwi do nowej epoki, znanej dziś powszechnie jako „epoka hellenistyczna”.
2 października 1413 roku w Horodle zawarto unię polsko - litewską.
3 października 1996 roku Wisława Szymborska otrzymała literacką nagrodę Nobla. Polską poetkę uhonorowano za całokształt twórczości, a zwłaszcza „za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości” — jak w uzasadnieniu przyznania nagrody stwierdzał Komitet Noblowski.
6 października 1939 roku zakończyła się bitwa pod Kockiem pomiędzy oddziałami polskiej Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie" gen. Franciszka Kleeberga a niemieckimi oddziałami XIV Korpusu Zmotoryzowanego gen. Gustawa Antona von Wietersheima. Taktycznie bitwa była zwycięska dla Polaków, jednak strategicznie wygrali Niemcy. Była to ostatnia bitwa kampanii wrześniowej stoczona przez regularne wojsko polskie.
7 października 1620 roku zginął Stanisław Żółkiewski h. Lubicz (1547–1620), wojewoda kijowski, hetman i kanclerz wielki koronny, pradziad Jana III Sobieskiego. Wobec przewidywanego ataku tureckiego w sierpniu 1620 r. podjął on wyprawę do Mołdawii. We wrześniu z powodzeniem odpierał ataki tatarskie i tureckie Iskandera paszy pod Cecorą. Zginął w nocy z 6 na 7 października w czasie odwrotu, odmawiając ucieczki z pola bitwy.
8 października 1939 roku Adolf Hitler podpisał dekret o włączeniu do Rzeszy polskich ziem zachodnich i północnych. Do III Rzeszy wcielone zostały województwa: pomorskie, poznańskie, śląskie, większa część łódzkiego, zachodnia część krakowskiego, część kieleckiego i warszawskiego. Wymienione obszary zostały włączone do istniejących prowincji niemieckich oraz do dwóch nowych okręgów: Wartheland (Kraj Warty) oraz Gdańsk-Prusy Zachodnie.
10 października 1410 roku wojska polskie rozbiły Krzyżaków pod Koronowem. Cztery miesiące później podpisano pokój toruński kończący wojnę z zakonem krzyżackim.
10 października 1794 roku wojska polskie dowodzone przez Tadeusza Kościuszkę doznały klęski pod Maciejowicami, co w konsekwencji doprowadziło do upadku powstania kościuszkowskiego.
11 października 1779 roku w bitwie pod Savannah zginął w wyniku odniesionych ran bohater Polski i Stanów Zjednoczonych - Kazimierz Pułaski.
14 października 1864 roku we wsi Strawczyn urodził się Stefan Żeromski, wybitny polski prozaik, publicysta i dramaturg. Autor dzieł takich jak: „Popioły”, „Przedwiośnie” czy „Ludzie bezdomni”. Publikował pod pseudonimami „Maurycy Zych”, „Józef Katerla” oraz „Stefan Iksmoreż”.
16 października 1384 roku Jadwiga Andegaweńska została koronowana na króla Polski.
16 października 1978 roku papieżem wybrano kardynała Karola Wojtyły, metropolitę krakowskiego.
17 października 1863 roku Romuald Traugutt przejął władzę od Rządu Narodowego i został ostatnim dyktatorem powstania styczniowego.
18 października 1523 roku urodziła się Anna Jagiellonka, ostatni król Polski z rodu Jagiellonów.
19 października 1813 roku zakończyła się bitwa pod Lipskiem, zwana „bitwą Narodów”. Armia Napoleona została pokonana przez antyfrancuską koalicję. W trakcie bitwy poległ Józef Poniatowski, jedyny cudzoziemiec z tytułem marszałka Francji.
20 października 1677 roku we Lwowie urodził się Stanisław Leszczyński. Dwukrotnie wybierany był na króla Polski, dwukrotnie tracił koronę na rzecz Sasów. Ostatecznie dzięki królowi Francji otrzymał w dożywocie księstwa Bar-le-Duc i Lotaryngię, w których zasłynął jako dobry gospodarz oraz mecenas sztuki.
21 października 1805 roku doszło do morskiej bitwy pod Trafalgarem. Angielskiej flocie admirała Horatio Nelsona udało się pokonać połączone siły morskie Francji i Hiszpanii. Anglicy bitwę pod Trafalgarem chętnie określają mianem najbardziej decydującego zwycięstwa morskiego w dziejach.
25 października 732 roku doszło do bitwy między armią arabską pod wodzą Abd ar-Rahmana a wojskami frankijskimi majordoma królestwa Karola Młota i księcia Akwitanii Odona. Bitwa pod Poitiers często uważana jest za jedną z najważniejszych w historii, tę która powstrzymała Arabów przed podbojem Europy.
26 października w 1866 roku urodził się Ignacy Daszyński, polski polityk socjalistyczny, poseł do Izby Posłów Reichstagu Przedlitawii, premier rzadu lubelskiego w 1918 r., publicysta, współzałożyciel Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej, później PPS. W 1929 roku był jednym z założycieli Centrolewu.
31 października 1940 roku zakończyła się bitwa o Anglię. W walkach uczestniczyło 144 polskich pilotów, którzy zestrzelili ok. 170 niemieckich samolotów. Polski Dywizjon 303 dokonał 126 zestrzeleń, co czyni go najskuteczniejszą jednostką biorącą udział w walkach o niebo nad Wielką Brytanią.
Opracowano na podstawie stron internetowych.
W związku z rozpoczynającymi się wakacjami chcieliśmy podziękować wszystkim czytelnikom naszego "Kalendarium historycznego" za ich obecność i zainteresowanie. Obiecujemy, że wrócimy we wrześniu z nowymi siłami i ciekawymi tematami:-)
16 czerwca 1895 r. w Gniewczynie Łańcuckiej urodził się Antoni Chruściel, polski generał, Komendant Okręgu Warszawa Armii Krajowej i dowódca sił powstańczych podczas Powstania Warszawskiego.
Przed I wojną światową działał w ruchu niepodległościowym. Od maja 1915 r. służył w wojsku austriackim. W grudniu 1918 r. został żołnierzem Wojska Polskiego. Jako dowódca kompanii brał udział w walkach z Ukraińcami, a następnie w wojnie z bolszwikami. W okresie międzywojennym powoli zdobywał kolejne stopnie oficerskie. W latach 1935-1937 wchodził w skład komitetu redakcyjnego "Przeglądu Piechoty". W marcu 1938 r. objął dowództwo 82. Syberyjskiego Pułku Strzelców im. T. Kościuszki, stacjonującego w Brześciu nad Bugiem. Walczył na jego czele w kampanii wrzęśniowej 1939 r., biorąc między innymi udział w obronie twierdzy Modlin. Od kwietnia 1940 r. działał w Związku Walki Zbrojnej. W maju 1941 r. został mianowany Komendantem Okręgu ZWZ Warszawa-Miasto. Posługiwał się kilkoma pseudonimami: Adam, Ryż, Dozorca, Monter, Sokół, Konar, Madej, Nurt, Cięciwa. Rozkazem Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego z sierpnia 1942 r. został mianowany pułkownikiem. Wśród dowódców Armii Krajowej należał do zwolenników wybuchu powstania w Warszawie. Po wybuchu powstania Antoni Chruściel był dowódcą całości walczących sił polskich. 14 września 1944 r. został awansowany do stopnia generała brygady. Po kapitulacji oddziałów powstańczych przebywał w oflagu Langwasser koło Norymbergii i w obozie Colditz koło Lipska.
Po zakończeniu II wojny światowej objął w Londynie stanowisko zastępcy Szefa Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych. Po demobilizacji oddziałów polskich w roku 1948 pozostał na emigracji w Londynie. We września 1946 r. komuniści pozbawili go obywatelstwa polskiego. Decyzję tę uchyliła w 1971 r. Rada Państwa PRL, nie ogłaszając postanowienia publicznie. Od 1956 r. przebywał w Waszyngtonie. Pracował w kancelarii adwokackiej, potem jako tłumacz. Od 1956 r. mieszkał w Waszyngtonie, gdzie pracował w biurze adwokackim. Zmarł 30 listopada 1960 r. w Waszyngtonie. Spoczął na cmentarzu Mount Oliver w Waszyngtonie. W 1970 r. z inicjatywy Polonii jego szczątki przeniesiono do sanktuarium Doleystown (zwanego "amerykańską Częstochową") w Pensylwanii. W 2004 r. urna z prochami dowódcy powstania warszawskiego gen. bryg. Antoniego Chruściela "Montera" została złożona na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. Odznaczony był między innymi: Złotym i Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, Złotym Krzyżem Zasługi oraz czterokrotnie Krzyżem Walecznych.
(opracowano w oparciu o strony internetowe)
26 maja 1831 roku podczas powstania listopadowego pod Ostrołęką starły się wojska polskie dowodzone przez generała Jana Skrzyneckiego z wojskami carskimi feldmarszałka Iwana Dybicza. Bitwa ta stała się jedną z największych potyczek powstania listopadowego. Niestety, bitwa pod Ostrołęką była punktem zwrotnym powstania listopadowego.
Po lutowym zwycięstwie pod Olszynką Grochowską Polacy ruszyli do kontrofensywy. Po dwóch miesiącach generał Skrzynecki przerwał natarcie. Rosjanie przegrupowali swoje wojska i pod koniec maja w sile 40 tysięcy żołnierzy zaatakowali Polaków pod Ostrołęką. Generał Jan Skrzynecki z 30 tysiącami żołnierzy podjął próbę przeprawy przez Narew do miasta. Rankiem 26 maja, gdy trwała przeprawa, Rosjanie rozpoczęli szturm na miasto. Ostrołęki broniły nieliczne oddziały dowodzone przez gen. Ludwika Bogusławskiego. Mimo ich bohaterskiej postawy Rosjanie zajęli miasto. Dzięki temu zyskali dogodną pozycje do ostrzeliwania przeprawiających się przez rzekę oddziałów polskich i możliwość wyprowadzenia ataku. Pierwsze uderzenie Rosjan udało się Polakom, którzy ponieśli duże straty, odeprzeć. Kolejne natarcie wojsk feldmarszałka Iwana Dybicza przechylało szalę zwycięstwa na stronę rosyjską. Wojska rosyjskie powstrzymała szarża 4 baterii artylerii lekkokonnej Józefa Bema. Manewr ten umożliwił armii Skrzyneckiego opuszczenie pola bitwy i wycofanie się w kierunku Warszawy. Niestety, po bitwie pod Ostrołęką Polacy nie odzyskali już inicjatywy w trwającej wojnie.
18 maja 2020 roku obchodzimy setną rocznicę urodzin wybitnego Polaka, Karola Wojtyły – papieża Jana Pawła II , który przez prawie 27 lat kierował kościołem powszechnym. W czasie swojego pontyfikatu odbył 104 podróże zagraniczne, odwiedził 129 krajów, napisał 14 encyklik, 14 adhortacji, 11 konstytucji i 42 listy apostolskie, ogłosił 1343 błogosławionych i 482 świętych. Zmarł 2 kwietnia 2005 roku. 1 maja 2011 r. Jan Paweł II został beatyfikowany, a 27 kwietnia 2014 r. ogłoszony świętym.
Jest jednym z najwybitniejszych papieży w dziejach Kościoła. Wiele zawdzięczają mu Polska i świat.
W oparciu o strony internetowe podajemy wypowiedzi duchownych i polityków z całego świata o św. Jana Pawła II.
„Słowa papieża, że nie ma Polski bez Chrystusa, są aktualne. (...)Jego nauka powinna być z nami cały czas”.
Prezydent Polski Andrzej Duda
„Jan Paweł II naznaczył historię. Wspominany będzie jako jeden z tych mężów, którzy wskazali drogę wolności i sprawiedliwości i którzy dążyli do niej ze wszystkich swoich sił. (…) Będzie On żyć w naszych sercach, we wdzięczności za Jego świadectwo, za Jego przykład”.
Prezydent Republiki Włoskiej Carlo Azeglio Ciampi
„Wierzyłem, że poza darem dla świata, jakim był wybór na Stolicę Piotrową tak niezwykłej osoby – a był On po 455 latach pierwszym biskupem Rzymu niebędącym Włochem – był to jakiś dar Boga dla Polski. Jan Paweł II miał ogromny wpływ na cały ruch Solidarności, ukształtował nas. (…)Europa musi pamiętać o wielkim przesłaniu Ojca Świętego – przesłaniu, które głosi, że świat stale się zmienia, poglądy na różne rzeczy się zmieniają, ale fundamentem naszej cywilizacji niezmienne pozostaje Chrystus i oparcie w dekalogu. To są nasze korzenie i nie wolno się od nich odcinać”.
Prezydent Polski Lech Kaczyński
„Jan Paweł II był człowiekiem szczególnie bliskim Bogu, który pozostanie bardzo bliski nam”.
Metropolita Wiednia kard. Christoph Schoenborn
„Papież był światłem w zamęcie, wskazującym drogę jak latarnia morska w ciemnościach i burzy”.
Prymas Holandii kard. Adrianus Simonis
„Świat stracił przywódcę religijnego, który był szanowany przez ludzi wszystkich wyznań i religii, ale także przez niewierzących. Był on inspiracją, człowiekiem ogromnej wiary, godności i odwagi”
Premier Wielkiej Brytanii Tony Blair
„Wspaniały człowiek z wielką charyzmą, który w zasadniczy sposób wpłynął na przyszłe losy i polityczny porządek dzisiejszego świata”
Prezydent Czech Vaclav Havel
„Historia zachowa ślad i pamięć Papieża wyjątkowego, którego charyzma, przekonania i współczucie dla innych sprawiły, że przesłanie ewangeliczne odbijało się bezprecedensowym echem na scenie międzynarodowej”.
Prezydent Francji Jacques Chirac
„Ojciec Święty był człowiekiem niezwykłym. Wywarł wielki wpływ na Polskę oraz na życie społeczne i moralne całej ludzkości”.
Prezes PiS Jarosław Kaczyński
„Miliony ludzi zawdzięczają Mu wolność”.
Premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher
„Był to święty orędownik filipińskiej rodziny. Świat stracił wielki duchowy pomost łączący wszystkie narody, które Papież błogosławił swą łagodną ręką. Słabi i uciśnieni zawsze będą pamiętać swego bohatera i obrońcę, siewcę pokoju i miłości”.
Prezydent Filipin Gloria Macapagal Arroyo
„Jan Paweł II pozostanie w historii jako ktoś, kto odegrał istotną rolę w zjednoczeniu Europy oraz w rozwoju idei wolności i demokracji na naszym kontynencie. Europejczycy nigdy nie zapomną jego walki o pokój i o ludzką godność”.
Przewodniczący Komisji Europejskiej Jose Manuel Barroso
Papież Jan Paweł II „był humanistą numer jeden na naszej planecie. (...) Papież zdołał uczynić wiele nie tylko dla katolików, ale i dla całego świata”.
Michaił Gorbaczow, były prezydent ZSRR
Jan Paweł II był „Papieżem Bezgranicznej Wiary i Nieśmiertelnej Nadziei.(…) W erze nowoczesnej, którą cechuje materializm i hedonizm, papież wskazał - przykładem i swoją tak bezpośrednią wiarą - że bez uduchowienia życie jest pustką i niepewnością. Charyzma Jego wiary i Jego osobowości była również źródłem Jego wielkiego wpływu na politykę światową (łącznie z upadkiem komunizmu), mimo że sam papież polityki nie uprawiał. Dlatego też stał się najbardziej wybitną postacią religijną, i pierwszą w historii, w skali światowej”.
Zbigniew Brzeziński, doradca prezydenta USA Jimmy'ego Cartera ds. bezpieczeństwa narodowego
12 maja 1935 roku o godz. 20.45 w Belwederze w Warszawie zmarł marszałek Józef Piłsudski, którego uważa się za współtwórcę niepodległej Polski. Śmierć ta była zaskoczeniem dla większości Polaków. Tylko nieliczna grupa jego najbliższych współpracowników wiedziała o poważnych problemach zdrowotnych marszałka. Walczył z chorobą nowotworową.
Po śmierci J. Piłsudskiego ogłoszono w Polsce żałobę narodową. Z całego świata zaczęły napływać kondolencje. Ciało marszałka zabalsamowano. Lekarze, na mocy testamentu zmarłego, pobrali mózg i serce marszałka do badań naukowych. Serce, zgodnie z wolą zmarłego, spoczęło w grobie matki na cmentarzu na Rossie w Wilnie.
Uroczystości pogrzebowe miały miejsce w Warszawie i w Krakowie. Salon w Pałacu Belwederskim, w którym nastąpił zgon marszałka, zamieniono na kaplicę żałobną. Przy zmarłym zaciągnięto wartę honorową. Trumna z ciałem Piłsudskiego wystawiona była w Belwederze 13 i 14 maja. Katafalk udekorowany był purpurowym suknem z godłem Rzeczypospolitej. 15 maja trumnę z ciałem marszałka przewieziono na lawecie do katedry św. Jana w Warszawie. Tam marszałka żegnały tłumy Polaków. 16 maja mszę św. za marszałka odprawił biskup polowy Wojska Polskiego Józef Gawlina, zaś 17 maja mszę św. żałobną celebrował metropolita warszawski kardynał Aleksander Kakowski.
17 maja wieczorem pociąg z trumną Józefa Piłsudskiego, przy której wartę trzymali generałowie, oficerowie i szeregowi, wyjechał do Krakowa. 18 maja rano na dworcu w Krakowie byli obecni prezydent Polski, rząd, korpus dyplomatyczny, generałowie oraz liczni przedstawiciele wielu organizacji i stowarzyszeń. Trumnę marszałka z platformy kolejowej na lawetę armatnią przenieśli generałowie. Po modlitwach metropolity krakowskiego abpa Adama Stefana Sapiehy wyruszył uroczysty kondukt żałobny ulicami Krakowa na Wawel.
Przed wejściem do katedry prezydent Polski Ignacy Mościcki wygłosił przemówienie. Powiedział o marszałku J. Piłsudskim m.in.: "Cieniom królewskim przybył towarzysz wiecznego snu. Skroń jego nie okala korona, a dłoń nie dzierży berła. A królem był serc i władcą doli naszej. Półwiekowym trudem swego życia brał we władanie serce po sercu, duszę po duszy, aż purpurą królestwa swego ducha zagarnął niepodzielnie całą Polskę". Generałowie, przy dźwiękach dzwonu Zygmunta, wnieśli trumnę do katedry. Mszę pogrzebową odprawił metropolita krakowski. Po mszy św. generałowie wnieśli ciało marszałka do krypty św. Leonarda na Wawelu. Uroczystości pogrzebowe zakończyła na wzgórzu wawelskim salwa z 101 strzałów armatnich. W pogrzebie w Krakowie wzięło udział około 100 tysięcy ludzi.
W 1937 r. metropolita krakowski abp Adama Stefana Sapieha podjął decyzje o przeniesieniu trumny ze szczątkami marszałka Józefa Piłsudskiego do krypty pod wieżą Srebrnych Dzwonów.
Zachęcamy do obejrzenia filmu z pogrzebu marszałka Józefa Piłsudskiego:
Św. Stanisław ze Szczepanowa urodził się około 1030 roku. Święcenia kapłańskie przyjął w 1060 roku. Po śmierci biskupa Lamberta około 1070 roku został biskupem krakowskim. Okazał się gorliwym i bezkompromisowym pasterzem. Niestety, po kilku latach doszło do konfliktu między hierarchą a królem Bolesławem. Powód zatargu do dziś nie jest w pełni wyjaśniony. Większość uważa, że biskup wypominał monarsze jego niemoralne życia oraz ujął się za poddanymi prześladowanymi przez bezwzględnego i surowego władcę. Zatarg zakończył się tragicznie. Biskup krakowski został zabity przez króla 11 kwietnia 1079 roku w kościele św. Michała na Skałce w Krakowie. Ciało biskupa poćwiartowano. 10 lat po śmierci przeniesiono doczesne szczątki hierarchy na Wawel. Fakt ten przyczynił się do rozprzestrzeniania kultu biskupa Stanisława w Polsce. Po latach ciągłość i powszechność kultu legła u podstaw decyzji papieża o kanonizacji. 8 września 1253 roku papież Innocenty IV ogłosił świętym biskupa Stanisława w bazylice św. Franciszka w Asyżu. W Polsce fakt ten podano uroczyście do wiadomości 8 maja 1254 roku w Krakowie. Stąd liturgiczne wspomnienie św. Stanisława w Polsce przypada na 8 maja. Powszechnie uważa się, że kult św. Stanisława odegrał ogromną rolę w zjednoczeniu rozbitego na dzielnice państwa polskiego.
W 1595 roku papież Klemens VIII rozszerzył liturgiczną uroczystość św. Stanisława na cały Kościół. Papież Jan XXIII w 1963 roku ustanowił św. Stanisława - wraz ze św. Wojciechem i Najświętszą Maryją Panną Królową Polski - pierwszorzędnym patronem Polski. Jan Paweł II nazwał św. Stanisława „patronem chrześcijańskiego ładu moralnego”.
Ikonografia chrześcijańskiej przedstawia św. Stanisława zazwyczaj w stroju pontyfikalnym z pastorałem. Atrybutami biskupa są miecz i palma męczeńska. Czasami postać męczennika ukazywana jest z orłem - godłem Polski.
Zachęcamy do obejrzenia filmu o życiu św. Stanisławie ze Szczepanowa:
201 lat temu, 5 maja 1819 r., urodził się Stanisław Moniuszko, wybitny polski kompozytor pedagog, dyrygent, organista, twórca wielu pieśni, oper, operetek, baletów i muzyki kościelnej. Był jednym z największych kompozytorów polskiego romantyzmu. Jest nazywany ojcem polskiej opery narodowej. Uważany jest za czołowego przedstawiciela gatunku pieśni w muzyce polskiej.
Stanisław Moniuszko urodził się 5 maja 1819 w Ubielu w rodzinie ziemiańskiej o tradycjach patriotycznych. Jego ojciec uczestniczył w kampanii napoleońskiej. Muzyki uczył się w dzieciństwie pod okiem matki, w Mińska u Dominika Dziewanowskiego, w Warszawie u Augusta Freyera i w Berlinie u Carla Rungenhagena. Po ślubie z Aleksandrą Mullerówną zamieszkał Wilnie, gdzie uczył gry na fortepianie i był kościelnym organistą. Zaczął dawać koncerty w Wilnie i w Rosji. Po sukcesie opery „Halka” - opowiadającej historię tragicznej miłości góralki do szlachcica Janusza - Moniuszko odbył trasę koncertową po Niemczech i Francji. Objął stanowisko pierwszego dyrygenta Opery Polskiej w Teatrze Wielkim w Warszawie. Drugim wielkim sukcesem kompozytora była opera „Straszny dwór”, która miała podtrzymywać na duchu Polaków po klęsce powstania styczniowego.
Inspirację do tworzonej muzyki czerpał często z kultury ludowej. Oprócz oper (m.in. „Halka”, „Hrabina” „Straszny dwór”, „Flis”, „Paria”), baletów (m.in. „Monte Christo”, „Na kwaterunku”), operetek (m.in. „Jawnuta”, „Nocleg w Apeninach”, „Ideał”) Stanisław Moniuszko tworzył pieśni wydane jako wielki cykl „Śpiewnik domowy”. Najbardziej znane melodie to: „Prząśniczka”, „Znaszli ten kraj”, „O matko moja miła”. Jego twórczość obejmuje także kantaty (m.in. „Sonety krymskie” i „Widma”), msze, uwertury koncertowe i utwory fortepianowe.
Stanisław Moniuszko zmarł na atak serca w 1872 roku. Pochowany jest na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Zachęcamy do wysłuchania niektórych pieśni S. Moniuszki:
4 maja 1940 r. podczas kampanii norweskiej zatonął od bomb niemieckich samolotów w norweskim fiordzie Rombakken polski niszczyciel ORP „Grom”. Zginęło 59 marynarzy, członków załogi. Uratowało się 17 oficerów oraz 137 podoficerów i marynarzy.
ORP „Grom” zbudowano w stoczni w Coves w Wielkiej Brytanii w latach 1935-1937 na zamówienie Marynarki Wojennej II Rzeczpospolitej. Podczas służby trzykrotnie brał udział w kurtuazyjnych wizytach w portach zagranicznych, reprezentując polską marynarkę wojenną. W ramach planu „Peking” 30 sierpnia 1939 r. opuścił Oksywie i wraz z niszczycielami ORP „Burza” i ORP „Błyskawica” popłynął do Wielkiej Brytanii. Już 6 września „Grom” wziął udział w swym pierwszym patrolu bojowym w rejonie Szkocji. Pełnił służbę patrolową na wodach wokół Wysp Brytyjskich oraz na Morzu Północnym. Brał udział w 20 patrolach operacyjnych, ochraniał pięć konwojów przybrzeżnych i sześć pełnomorskich. W kampanii norweskiej w okolicach Narwiku miał za zadanie atakowanie wykrytych stanowisk nieprzyjaciela i uniemożliwienie mu umocnienia się na swych pozycjach. Rano 4 maja 1940 r. ORP „Grom” wraz z trzema okrętami brytyjskimi szykował się u wejścia do fiordu do ponownego ostrzału stanowisk niemieckich. Pojawiły się niemieckie samoloty. Jeden z nich zrzucił serię bomb, z których dwie trafiły w wolno poruszającego się ORP „Groma”. Ugodziły one prawdopodobnie w załadowane aparaty torpedowe okrętu, doprowadzając do potężnej eksplozji, która przełamała okręt na pół.
Wrak do dziś spoczywa w wodach norweskiego fiordu.
Strona 3 z 4