Rozprawka problemowa
- Przeczytaj uważnie tekst. Zwróć uwagę na nazwisko autora, tytuł, podtytuł, śródtytuły. Nie pomijaj przypisów. Są one zazwyczaj dodatkowymi wskazówkami do interpretacji (mogą zawierać np. objaśnienia trudnych wyrazów, przybliżać kontekst historyczny).
- Określ problematykę tekstu w kontekście tematu rozprawki.
- Wskaż w utworze nawiązania kulturowe i literackie – odwołania do tradycji, związki z innymi utworami, ze światopoglądem epoki, odniesienia do biografii autora, aluzje literackie.
- Rozpoznaj gatunek literacki, określ jego odmianę gatunkową.
- Scharakteryzuj narratora (np. pierwszoosobowy, trzecioosobowy) i jego pozycję względem wydarzeń (np. obserwator, uczestnik wydarzeń).
- Przedstaw fabułę – układ zdarzeń i związki między nimi. Powiąż fakty przedstawione przez autora z problemem zawartym w temacie rozprawki.
- Określ czas i miejsce akcji. Zwróć uwagę na przestrzeń, w której są ukazane postacie literackie.
- Przeanalizuj kreacje bohaterów – kim są, jak wyglądają, co mówią, co myślą, jakich dokonują wyborów. Pamiętaj, że zachowania i postawy bohaterów mają zawsze związek z problemem wskazanym w poleceniu.
- Zwróć uwagę na sposób kreowania świata przedstawionego (np. realistyczny, fantastyczny, groteskowy).
- Określ cechy języka i stylu tekstu – zwróć uwagę na zastosowane w wypowiedzi środki stylistyczne, określ ich funkcję.
- Pamiętaj, aby analizować i interpretować tekst w takim zakresie, w jakim jest to istotne dla rozważenia problemu i uzasadnienia przyjętego stanowiska. Ważne jest, aby nie pisać o wszystkim, co się wie o danym utworze lub fragmencie, ale skupić się wyłącznie na kwestiach podanych w zadaniu.
Zasada konstrukcyjna rozprawki:
Teza lub hipoteza.
- Argumenty.
- Potwierdzenie tezy, wnioski.
Kompozycja pracy:
1. Wstęp
a) wprowadzenie do tematu,
b) sformułowanie tezy lub hipotezy.
2. Rozwinięcie
a) przedstawienie argumentów wynikających z analizy i interpretacji załączonego utworu i innych tekstów kultury,
b) przywołanie przykładów.
3. Zakończenie
a) podsumowanie – sformułowanie wniosków,
b) potwierdzenie tezy lub weryfikacja hipotezy,
c) wnioski.
9 września 2016 r.